Spis treści Artykuł originalny « Poprzedni artykul Nastepny artykul »

I-części zdania - Wszystko jest możliwe.

I-Frazpartoj - Ĉio estas ebla.

Orignał w języku EsperantoMaszynowe tłumaczenie na język polski

Infinitivaj verbaj frazpartoj estas tre vasta kaj komplika parto de esperanta gramatiko. Adekvate komplika estas ankaŭ la maŝina tradukado al celaj lingvoj. La kompletan priskribon donas al ni plena manlibro de esperanta gramatiko (I-Verboj en PMEG). Infinitivaj frazpartoj plej ofte troviĝas kun verboj: “povi”, “devi” kaj “voli”. Tiuj verboj havas en germana kaj angla gramatiko specialajn nomojn: (germane: “Hilfsverben” aŭ “Modalverben”, angle “auxiliary verbs”).

Mi volas legi la libron.
Li povas tion fari.

I-verbo rolas en tiuj frazoj kvazaŭ kiel objekto. Sed por tiuj frazoj la kutima transformigo de objekto al subjekto per pasiva frazo ne estas ebla. Aliaj provoj.

Li povas legi libron. Kion li povas? Li povas tion. Kion li povas legi?

Uzado de infinitivaj frazpartoj en esperanto ŝajne ne havas limojn.

Ekzemploj de uzado de i-verboj

  • Kritiki estas facile
  • Li amas legi librojn.
  • Li helpis al ŝi prepari manĝon.
  • Li vidis la homojn legi librojn.
  • Li venis por vidi vin.
  • Li permesis al ŝi veni.
  • Li petas ŝi resti.
  • Mi laboras sen ripozi.
  • Li estas ema labori.
  • Li ne pensis pri neceso lerni tiun lingvon.

Kelkajn de ili oni povas transformigi al aliaj formoj.

  • Kritikado estas facila
  • Li amas legadon de libroj.
  • Li helpis al ŝi perpari manĝon.
  • Li vidis la homojn, kiu legis librojn.
  • Li venis, por ke li vidu vin.
  • Li permesis al ŝi la venon.
  • Li petas, ke ŝi restu.
  • Mi laboras sen repozo.
  • Li emas laboron.
  • Li ne pensis, ke estas necesas lerni tiun lingvon. Li ne pensis, ke lerno de tiu lingvo estas necesa.

Ceteraj i-verboj oni povas transformigi al substantivaj frazpartoj aliaj al subfrazoj kun prepozicio “ke” aŭ “por ke”.
Interesa estas la eblo, kiun havas angla lingvo.

I want you to come.

En Esperanto tiu frazo estu:

Mi volas de vi veni. anstataŭ
Mi volas, ke vi venu.

Ĝis nun ŝajnas, ke tiu eblo ne estas uzata.

Maŝina tradukado

Naciaj lingvoj ne havas tiujn vastajn eblojn uzi infinitivajn frazpartojn. La malfacila tasko estas transformi la frazo al ebla formo ĉe tradukado. Ekzemple por pola traduko.

Mi vidis lin veni hejmen. Widziałem go, jak szedł do domu.

El teknika vidpunkto tre avantaĝa estas la transformigo de la frazo jam en Esperanto.

Mi vidis lin veni hejmen. = Mi vidis lin, kiam li venis hejmen.

Mi vidis homojn legi librojn. = Mi vidis homojn, kiuj legis librojn.

Tiaj transformigoj ebligas malplialtigi la strukturan riĉecon de Esperanto. Sed por germana lingvo la direkta traduko estas ebla.

Mi vidis lin veni hejmen. Ich sah ihn nach Hause gehen.

En silezia dialekto de pola lingvo tiu formo estas ankaŭ ebla:

Mi vidis lin veni hejmen. Widzio’łech go iść do dóm.

Sintaksa analizo de infinitivaj frazpartoj

Ĝi estas por ĉiu lingvo plej malfacila tasko de sintaksa analizo. Kaj ofte tio estas la kaŭzo, ke elegantaj analiziloj rezignas ĉe analizo de realaj tekstoj. La plej malfacila estas la difino de limoj de infinitivaj frazpartoj. Ŝajnas, ke bonajn rezultojn oni povas atingi nur per statistikaj metodoj.

Ĝis nun Esperantilo ne povas bone analizi ĉiujn tiujn senlimajn eblojn de Esperanta lingvo.

Czasownikowe części zdania bezokolicznikowe są bardzo rozległą i skomplikowaną częścią esperanckiej gramatyki. Odpowiednio skomplikowane jest także tłumaczenie maszynowe do docelowych języków. Kompletny opis daje nam pełny podręcznik esperanckiej gramatyki (i-czasowniki w PMEG). Części zdania bezokolicznikowe najczęściej znajdują się z czasownikami: “móc”, “musieć” i “chcieć”. Te czasowniki mają w niemieckiej i angielskiej gramatyce specjalne nazwy: (germane: “Hilfsverben” aŭ “Modalverben”, angle “auxiliary verbs”).

Chcę odtwarzać książkę.
On może to zrobić.

I-czasownik gra rolę w tych zdaniach jakby jak rzecz. Lecz dla tych zdań zwyczajna transformacja rzeczy do subiekta pasywnym zdaniem nie jest możliwa. Inne próby.

On może odtwarzać książkę. Co on może? On to może. Co on może odtwarzać?

Użycie części zdania bezokolicznikowych w esperanto na pozór nie ma granic.

Przykłady użycia i-czasowniki

  • Krytykować jest lekko
  • On kocha odtwarzać książki.
  • On pomógł jej sposobić posiłek.
  • On widział ludzi, kiedy oni odtwarzali książki.
  • On przyszedł aby widzieć ciebie.
  • On zezwalał do niej przyjść.
  • On prosi ona pozostać.
  • Pracuję bez odpoczywania.
  • On jest skłonny pracować.
  • On nie myślał o konieczności uczyć się tego języka.

ich Kilku można {transformigi} do innych kondycji.

  • Krytykowanie jest łatwe
  • On kocha lekturę książek.
  • On pomógł jej {perpari} posiłek.
  • On widział ludzi, który odtwarzał książki.
  • On przyszedł, aby on ciebie widział.
  • On zezwalał do niej przyjazd.
  • On prosi, aby ona pozostała.
  • Pracuję bez {repozo}.
  • On ma skłonność pracę.
  • On nie myślał, że jest jest potrzebne uczyć się tego języka. On nie myślał, że uczenie się tego języka jest konieczne.

Pozostałe i-czasowniki mógą {transformigi} do rzeczownikowych części zdania innych do zdań podrzędnych z przyimkiem “że” albo “dla że”.
Interesująca jest możliwość, którą ma angielski język.

I {want} {you} {to} {come}.

W Esperanto to zdanie powina być:

Chcę od ciebie przyjść. zamiast
Mnie chce, abyś przyszedł.

Do teraz wydaje się, że ta możliwość nie jest użytkowana.

Tłumaczenie maszynowe

Narodowe języki nie mają tych rozległych możliwości użytkować bezokolicznikowe części zdania. Trudne zadanie jest przeistaczać zdaniem do możliwej kondycji przy tłumaczeniu. Na przykład dla tłumaczenia polskiego.

Mi vidis lin veni hejmen. Widziałem go, jak szedł do domu.

Z technicznego punktu widzenia bardzo przyjaznego jest transformacja zdania już w Esperanto.

Mi vidis lin veni hejmen. = Mi vidis lin, kiam li venis hejmen.

Widziałem ludzi, kiedy oni odtwarzali książki. = Ja widziało ludzi, którzy odtwarzali książki.

Takie transformacje umożliwiają powiększyć inaczej struktualny dostatek Esperanto. Lecz dla języka niemieckiego bezpośrednie tłumaczenie jest możliwe.

Mi vidis lin veni hejmen. Ich sah ihn nach Hause gehen.

W śląskiej gwarze polskiego języka ta kondycja jest także możliwa:

Mi vidis lin veni hejmen. Widzio’łech go iść do dóm.

Syntaktyczna analiza bezokolicznikowych części zdania

Ono jest dla każdego języka najbardziej trudnym zadaniem syntaktycznej analizy. I często to jest powód, że eleganccy analizatorzy rezygnują przy analizie rzeczywistych tekstów. Najtrudniejsza jest definicja granic bezokolicznikowych części zdania. Wydaje się, że dobre wyniki można osiągnąć jedynie statystycznymi metodami.

Do teraz Esperantilo nie może dobrze rozpatrywać wszystkich te bezgraniczne możliwości Esperanckiego języka.

Artukuł został przetłumaczony w pełni maszynowo przez wolny program Esperantilo
Adres kontaktowy:
mail@xdobry.de